KÖY ENSTİTÜLERİ BİR TÜRK BULUŞUDUR...

KÖY ENSTİTÜLERİ BİR TÜRK BULUŞUDUR...
.Eğitim İş Kastamonu Şubesi, köy enstitülerinin fikir babası İsmail Mahir Efendi adına Onur Ödülü hayata geçirdi. Bu yıl ilki verilen İsmail Mahir Efendi Köy Enstitüleri Onur Ödülü’ne Dr. Niyazi ALTUNYA değer görüldü.


İSMAİL MAHİR EFENDİ KİMDİR?
1869 yılında Araç Boyalı’nın Balcı köyünde doğdu. Babası Balcızade Mustafa Ağa’dır. Ağabeyi Osman’la Kastamonu’ya gelerek Namazgâh Medresesinde öğrenim gördü. Medresede okurken Vali Abdurrahman Paşa’nın okul açma çalışmalarına tanık oldu. Medreseyi bitirince 1886 yılında Sinop Ayancık nahiyesinde ilkokul öğretmenliğine atandı. Bir yıl öğretmenliği sırasında para biriktirip İstanbul’a giderek Darülmuallimine kaydolup yüksek bölümünden mezun oldu (1890). Selanik’e öğretmen atandı. Selanik’te çeşitli okullarda coğrafya, geometri dersleri okuttu. Maarif müfettişliği yaptı (1894-1900). Selanik Darülmuallimini Müdürlüğü, Mithat Paşa Sanayi Okulu Müdürlüğü sırasında 1906’da Vatan ve Hürriyet Cemiyetinin kurucuları arasında yer aldı. II. Meşrutiyet ilan edilince (1908) Kastamonu’ya geldi. 3 Kasım 1908 seçimlerinde İttihat ve Terakkinin adayı olarak Osmanlı Meclisine seçildi. Meclisin çalışkan, aktif üyelerinden biri oldu. Saydur, meclisteki konuşmalarını, önergelerini kitapta sayfalar dolusu açıklamaktadır.

Dört yıllık dönem sona erince meclis 1912’de dağılır. Balkan Savaşı dolayısıyla seçim ancak 1914’te yapılabilir. Bu iki yıllık arada İsmail Mahir Efendi İstanbul Darülmuallimatı Müdürlüğünü yapmıştır. Nisan 1914 seçimlerinde İsmail Mahir Efendi tekrar Kastamonu mebusu seçilir. Köy Enstitüleri düşüncesini 1-2 Temmuz 1330 (1914) tarihlerinde Maarif Nezareti bütçesi görüşülürken açıklar. Uzun konuşmalarından can alıcı bazı cümleleri kitaptan aktaralım:

“Bendeniz önereceğim biçimde hiçbir köyünüzü on yıl içersinde okulsız bırakmayacaksınız ve bunu da böyle yapmalıyız. Bendeniz diyorum ki, aşağı yukarı 70 tane sancağımız var. Ya da memleketi 70 eğitim bölgesine ayırınız. Bu sancakların çiftlik olan bir yerinde ya da kamusal toprakların bulunduğu bir yerinde, bir erkek ve bir kıza özgü çok geniş yatılı ilkokullar yaparız. O sancakta kaç tane köy varsa hesaplarsınız. Nerelerde okul yapacaksak oralardan bir kız ve bir erkek çocuğu alıp okula koyarız. Doğal olarak kız okulunun birçok kuruluşu, düzenlemesi olacak: Dokumacılık, aşçılık, dikişçilik… Kadınların tarımda yapabilecekleri tavukçuluk ve benzerleri gibi… Erkek okullarında da tamamiyle tarım işleri… Bunlara dört yıl ilköğretim gösterelim ki, Türk çocukları son derecede kavrayışlı olur. Üç yıl da ilköğretmen okulunun programını bunlara gösterelim. Toplam öğretim yedi yıl eder. Bir yıl da eksiksiz uygulama görür, sekiz yıl oldu mu? Sekiz yıla kadar o köylüleri zorunlu tutarsınız; öğretmen evini ve okullarını, o okulların küçük modeli biçiminde olmak üzere köylerinde yapsınlar.

……

Sonra o erkeği o kıza veriniz. İki lira aylıkla mutlu olarak kıvançla köyüne gider. Çünkü, o köyün yanı başında yapılacak örnek tarlasının gelirlerini o öğretmenler alırlar. Bundan başka çözüm yolumuz yoktur. Böylece Osmanlı memleketleri içinde yapılmadık bir köy okulu kalmaz.”

1 Temmuz 1914.

İsmail Mahir Efendi, meclisteki görevinin yanı sıra darüleytam/yetimler yurdu açıp şehit çocuklarını eğitmekle meşguldü. Bu koşuşturma sırasında genç yaşta, 47 yaşında kalp krizi sonucu hayata veda etti (1916 Haziran başında). Cenazesi, Bebek’te açtığı darüleytamın tam ortasında toprağa verildi.''
KAYNAK: http://www.kastamonugazetesi.com.tr/egitimci-mehmet-saydur-ismal-mahir-efendiyi-anlatiyor/
AYRICA BİLGİ İÇİN BAĞLANTI: http://www.butundunya.com/pdfs/2018/12/087-091.pdf