Demokrasinin en güzel örneklerini sergilemişlerdi...

''Öğrenciler, öğrenci başkanlarını kendileri seçerek demokrasinin en güzel örneklerini sergilemişlerdi. Enstitülüler kendi temsilcilerini kendilerinin seçebildiği özgür bir yönetim ortamına sahiptiler. Örneğin, “Cumartesi Günü Etkinlikleri” adı verilen bir uygulama mevcuttu. Bu uygulamada amaç, öğrencilerde eleştirel bir bakış açısı oluşturmaktı. Öğrencilerin eleştirel bakmayı öğrenmesi sonucunda Enstitülerde işler daha düzenli, daha iyi bir şekilde yapılmaya başlanmıştı. Bu sayede öğrenciler okul yönetiminde de söz sahibi olmuşlardı. Kazanılan bu eleştirel bakışla öğrenciler yanlış olduğunu gördükleri uygulamaları çekinmeden dile getirerek öğretmenlerini, müdürlerini eleştirebilmekteydiler.
Enstitülerde, herkesin sadece kendi işiyle ilgilenip, başka işlerle ilgilenmediği bir durumun varlığından söz etmek mümkün değildi. Bu uygulama ile enstitülerde imece usulünün iyi bir şekilde işlediği gözlenmekteydi. Bu eğitim sistemi, “yaşayarak öğrenme” üstüne odaklıydı.
Öğrenilecek şeylerin en iyi öğrenilmesi uygulamadır; yaparak yaşayarak öğrenmedir. Enstitülerde ezberci testler içinde boğulan değil; düşünen, okuyan, üreten, kendini ifade edebilen öğrenciler yetiştirilmekteydi.

Enstitüler ile birlikte kız öğrencilerin ve kadınların eğitimi ve toplumsal ilerlemeye katılımı için özel çaba gösterildi. Eğitimde pozitif ayrımcılık ilkesiyle toplumsal gelişme faaliyetlerden daha fazla yararlanan zümreler Enstitülerin kurulmasıyla birlikte bu nüfuzunu kaybetmeye başladılar. Köy enstitüleri fırsat ve olanak eşitliği ilkesini sağlamayı ve sınıf ayrımını da ortadan kaldırmayı amaçlamış ve başarmıştır.''